Η επιστημονική φαντασία ως είδος λογοτεχνίας και η κατάκτηση του διαστήματος ως πραγματικότητα.
Στη πλατιά έννοια του όρου φαντασία, στο λογοτεχνικό τομέα, εννοούμε το σύνολο εκείνο των έργων των οποίων τα πρόσωπα και το περιεχόμενο δεν ευρίσκονται στη σφαίρα της πραγματικότητας, αλλά σ’ εκείνη του υπερφυσικού ή και μεταφυσικού. Ο πατέρας του καθ’ αυτού φανταστικού λογοτεχνικού είδους, είναι για τους πεζογράφους ο Χόφμαν με τα “φανταστικά διηγήματά” του. Μάλιστα από τους κριτικούς θεωρείται ο απόλυτα “φανταστικός ”. Αλλά και η “ τρικυμία ” του Σαίξπηρ αποτελεί την ηθική δραματοποίηση των δημωδών μεταφυσικών δεισιδαιμονιών της εποχής του.
Όταν ο συγγραφέας ενός φανταστικού έργου στηρίζεται σε πραγματικές ή και υποθετικές αρχές των φυσικών επιστημών, τότε το έργο του κατατάσσεται στο είδος εκείνο της λογοτεχνίας που λέγεται επιστημονική φαντασία. Για τη συγγραφή ενός έργου επιστημονικής φαντασίας, οι αρχές των φυσικών επιστημών πρέπει να χρησιμοποιούνται από τον συγγραφέα κατά τρόπο απλό και εκλαϊκευμένο με στόχο την έξαψη της φαντασίας του αναγνώστη. Επομένως ένα έργο επιστημονικής φαντασίας δημιουργεί υπερφυσικές, μεταφυσικές, πιθανές και αληθοφανείς καταστάσεις.
Οι κριτικοί ασχολούνται πολύ λίγο με αυτό το είδος της λογοτεχνίας λέγοντας ότι δεν περιέχεται στη σφαίρα της καθ’ αυτής λογοτεχνίας. Το φαινόμενο αυτό έχει την εξήγησή του. Ο επιλαμβανόμενος της κριτικής έργου επιστημονικής φαντασίας, πρέπει να έχει εκτός των άλλων, άφθονες και πραγματικές γνώσεις, αναλόγως του περιεχομένου του κειμένου και να γνωρίζει καλά το πνευματικό περιβάλλον μέσα στο οποίο γεννήθηκε το έργο. Το πλήθος των αναγνωστών έργων επιστημονικής φαντασίας αυξάνεται τόσο ραγδαία, όσο σε κανένα άλλο είδος λογοτεχνίας και αποτελείται από όλες τις κατηγορίες ανθρώπων και όλες τις ηλικίες. Παρά την ιδιαιτερότητά της η επιστημονική φαντασία είναι μια ενδιαφέρουσα λογοτεχνία και έχει αυστηρά καθορισμένους λογοτεχνικούς κανόνες. Εξετάζει τα προβλήματα του ανθρώπου, τα όνειρά του, τις ελπίδες του, διαχρονικά, τοποθετώντας τον μέσα στο χωροχρόνο. Κάνοντας χρήση πολλές φορές ενός φανταστικού οχήματος που λέγεται “χρονομηχανή” , ο συγγραφέας ταξιδεύει μέσα στο χώρο και στο χρόνο έχοντας έτσι τροποποιήσει τα συστατικά στοιχεία της πραγματικότητας, με αποτέλεσμα τη βαθύτερη κατανόηση των σημερινών αλλά και των μελλοντικών προβλημάτων της ανθρωπότητας. Η «χρονομηχανή», ως όρος οφείλεται στον μεγάλο συγγραφέα
Μόνο όποιος δεν ξέρει σχεδόν τίποτε από το είδος αυτό της λογοτεχνίας Science Fiction, ( SF ) μπορεί να πιστέψει ότι αποτελείται από ένα ομοιογενές "σώμα" διηγημάτων. Στην πραγματικότητα τα έργα που ανήκουν σ' αυτή τη κατηγορία μπορεί να είναι πολλών ειδών, τόσο που να μην υπάρχει συμφωνία στις προϋποθέσεις που πρέπει να έχει ένα έργο "επιστημονικής φαντασίας". Πρόκειται για μια ευρύτατη περιοχή θεμάτων. Εκτείνεται από τα έργα εκείνα που εξετάζουν τις πιθανές σχέσεις ομάδων κοινωνικής μορφής ( που εικάζει μέλλουσες πραγματικότητες προερχόμενες από ζωτικά προβλήματα της εποχής μας, π.χ την υποβάθμιση των πόλεων ) μέχρι εκείνα επιστημονικής μορφής που εξετάζουν τις συνέπειες που οφείλονται στη πρόοδο των επιστημών (ιατρικής, γενετικής, τεχνολογίας κλπ ) ικανή να μεταβάλει τη βιολογική δομή του ζώου "άνθρωπος". Η επιστημονική φαντασία, SF, ασχολείται ακόμη με τεχνητές ευφυΐες (ρομπότ, ανδροειδή κλπ), τα ταξίδια στο χρόνο, την ύπαρξη παράλληλων κόσμων, την εξερεύνηση του διαστήματος, την αποίκηση των πλανητών, και τις επαφές με μορφές ζωής έξω από τη γη.
Ακόμη η επιστημονική φαντασία δεν είναι μόνο μια καλή διασκέδαση μα επιτελεί και ένα σοβαρό σκοπό που είναι εκείνος να επεκτείνει την ανθρώπινη φαντασία. Δεν είμαστε ακόμη ικανοί να φτάσομε εκεί όπου κανένας δεν έφτασε ποτέ αλλά τουλάχιστον μπορούμε να το κάνουμε νοητικά. Μπορούμε να διερευνήσομε πως το ανθρώπινο πνεύμα θα μπορούσε να απαντήσει σε μελλοντικές προόδους της επιστήμης και μπορούμε να δημιουργήσομε δοξασίες σε ότι αφορά στο πως θα ήταν οι πρόοδοι αυτές.
"La fantascienza come Star Trek non è solo un buon divertimento, ma assolve anche uno scopo serio, che è quello di espandere l'immaginazione umana. Non siamo ancora in grado di arrivare là dove nessuno è mai giunto prima, ma almeno possiamo farlo mentalmente. Possiamo esplorare come lo spirito umano potrebbe rispondere a futuri sviluppi nella scienza e possiamo fare
Μεταξύ επιστημονικής φαντασίας και επιστήμης υπάρχουν αμφίδρομες ανταλλαγές. Η επιστημονική φαντασία υπαγορεύει ιδέες που οι επιστήμονες μπορούν να συμπεριλάβουν στις θεωρίες των, αλλά πολλές φορές η επιστήμη ανακαλύπτει γνώσεις περισσότερο περίεργες από την επιστημονική φαντασία. Η επιστημονική φαντασία του σήμερα είναι συχνά η επιστήμη του αύριο. Το να περιορίσομε το ενδιαφέρον μας σε Γήινα θέματα ισοδυναμεί με το να τοποθετήσομε σύνορα στο ανθρώπινο πνεύμα.
congetture su come potrebbero essere quegli sviluppi. Tra fantascienza e scienza ci
sono scambi in entrambi i sensi. La fantascienza suggerisce idee che gli scienziati possono includere nelle loro teorie, ma a volte la scienza scopre nozioni più strane di qualsiasi invenzione
della fantascienza [...]. La fantascienza di oggi è spesso la scienza di domani. La fisica di Star Trek merita certamente di essere investigata. Limitare la nostra attenzione a questioni
terrestri equivarrebbe a fissare dei confini allo spirito umano"1.
Così si esprime Stephen Hawking, uno dei più grandi matematici dei nostri giorni, sul rapporto tra scienza e fantascienza.
Quest'uomo, costretto a vivere su una sedia a rotelle e a comunicare attraverso un sintetizzatore vocale a causa di una grave malattia dei motoneuroni, è il perfetto esempio del pensiero umano
che sconfigge con la sua forza qualsiasi barriera fisica. Attualmente occupa a Cambridge la cattedra che fu di Newton ed è diventato famoso nella comunità scientifica internazionale grazie alla
sua dimostrazione dei teoremi generali correlati a singolarità nello spazio-tempo e alle sue scoperte riguardo il comportamento dei buchi neri. Chi meglio di lui può esprimere un giudizio
obiettivo sul valore della fantascienza? Inoltre Hawking è del parere che l'infinita sete di sapere dell'essere umano renda praticamente inarrestabile il percorso dell'indagine
scientifica2.
Queste parole ci riportano alla mente tante questioni irrisolte e su cui sono stati versati fiumi d'inchiostro: naturalmente i fisici le hanno dibattute nei loro incomprensibili trattati pieni di equazioni, ma altre persone, con un background culturale molto diverso dal loro, si sono accostati alle incognite in maniera completamente differente. Per esempio i teologi e i filosofi hanno affrontato il problema dell'esistenza di un Creatore super partes, i profeti hanno ammonito i posteri preannunciando eventi apocalittici, gli artisti hanno provato ad esprimere le proprie emozioni con le loro opere, etc. Quello che intendo dire è che la ricerca di risposte convincenti agli interrogativi fondamentali dell'uomo si è esplicata in decine di campi diversi, al di là del fatto che poi si siano ottenuti risultati soddisfacenti: tra le altre cose non è certo compito della letteratura dare risposte oggettive, mentre possiamo tranquillamente convenire che una sua mansione sia quella di soddisfare un bisogno o una necessità a livello psicologico e, in una visione più ampia, a livello mass-mediale.
In questo coacervo di indirizzi che l'intelletto umano ha avuto l'ardire di esplorare, non poteva mancare, specialmente ed esclusivamente nella nostra epoca, la nascita di un genere letterario che racchiudesse tutte queste speculazioni e altre ancora - collegate all'incredibile ed esponenziale progresso tecnologico di quest'ultimo secolo. Questo genere letterario si chiama "science fiction", o fantascienza nella sua bizzarra traduzione italiana che la fa tanto assomigliare ad una bibita. L'aspetto stupefacente, e a tratti occorre dire anche inquietante, di questo modello narrativo è un altro: sembra che la "science fiction" anticipi in modo sorprendente, quasi divinatorio, il nostro domani. A tal proposito sentiamo che ne pensa un uomo che è stato tra i primi a scrivere fantascienza e che quindi ha vissuto sulla propria pelle questo terremoto culturale, Ray Bradbury: "Da qualche tempo mi chiamano scrittore dell'era spaziale: suona un po' più rispettabile ma non capisco lo stesso cosa significhi. So soltanto che vent'anni fa tutti mi prendevano in giro: ma quanto sei ridicolo, dicevano, assurdo. Cosa vuol dire astronauta, cosa vuol dire cosmoporto, andar sulla Luna, sei scemo? Poi all'improvviso, uauh! esplode l'era spaziale e realizza ciò che scrivevo. Però mica si pentono, mica mi chiedono scusa3.
Όταν ο Wells έγραψε το βιβλίο « από τη Γη στη Σελήνη » κανείς δεν πήρε στα σοβαρά το περιεχόμενό του έστω και αν η περιγραφή συμφωνούσε με τους τότε γνωστούς νόμους της φυσικής. Η μοίρα όμως ήθελε εκείνο την υπέροχη μέρα της 21 Ιουλίου 1969 ο Νήλ Άρμστρονγκ, ακολουθούμενος για λίγα δευτερόλεπτα από τον Έντγουίν Όλντριν, να πατάει το πόδι του στην απάτητη επιφάνεια του δορυφόρου μας τη Σελήνη. Τότε οι άνθρωποι θυμήθηκαν τον «παραμυθά» Ιούλιο Βέρν που 104 χρόνια πριν ( το 1865) έγραψε το παραπάνω μυθιστόρημα που έχουν διάσει γενιές και γενιές μικρών και μεγάλων παιδιών στον κόσμο. ‘Ελεγε ο Ιούλιος Βέρν : οποιοδήποτε πράγμα που ένας άνθρωπος είναι ικανός να φανταστεί, κάποτε θα πραγματοποιηθεί από άλλους ανθρώπους. Η περίφημη και αθάνατη αποστολή του “Apollo 11” είχε περιγραφεί με πολλές και ορθές λεπτομέρειες από τον Ιούλιο Βέρν ακόμη και τις περιοχές εκτόξευσης στη Γη και προσεδάφισης στο δορυφόρο μας.
Il destino volle che quel meraviglioso 21 luglio 1969 Neil Armstrong, seguito poco dopo da Edwin Aldrin, poggiasse quel famoso piede sulla Luna e che sulla Terra milioni di persone brindassero all'evento4. Chissà, forse fu proprio per colpa di questa colossale sbronza che lì per lì nessuno si ricordò di Jules Verne e del suo romanzo Dalla Terra alla Luna, targato 1865, centoquattro anni prima. Del resto lui stesso era solito ripetere: "Tutto ciò che un uomo è capace di immaginare altri uomini saranno capaci di realizzarlo". La celebre e immortale missione dell' "Apollo 11" e dei suoi audaci occupanti era già stata raccontata con molti particolari esatti - e con moltissimi altri assolutamente impossibili nella realtà - da Jules Verne: azzeccò addirittura i luoghi di lancio sulla Terra e dell'atterraggio sul nostro satellite.
Να γιατί αγαπώ τον Βερν : γιατί είναι ηθικολόγος και αισιόδοξος. Ζούσε και εκείνος σε μια εποχή που όλοι φαινόταν να έχουν χάσει την όρεξη του να κάνουν κάτι, να τολμήσουν και αυτός έδινε την όρεξη για δρ΄ση και αισιοδοξία. Να κάνομε ένα ωραίο πύραυλο, ναι, και να πάμε στο φεγγάρι. Να κάνομε ένα ωραίο υποβρύχιο να ταξιδεύομε κάτω από το νερό έλεγε στο παραμύθι του Είκοσι χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα.
"Ecco perché amo Verne: perchè è un moralista come me, un ottimista come me. Viveva in tempi anche lui in cui tutti sembravano aver perso la voglia di fare, di osare: e lui restituiva la voglia di fare, di osare. Facciamo un bel razzo, perbacco, e andiamo sulla Luna, perbacco, gridava nel suo libro Dalla Terra alla Luna. Facciamo un bel sottomarino, perbacco, andiamo sott'acqua, perbacco: gridava nel suo libro Ventimila leghe sotto i mari"5.
Η εποχή του διαστήματος είχε αρχίσει:
L'era spaziale era cominciata: una fase fondamentale per l'umanità intera, forse più importante della scoperta del fuoco. Nel frattempo, un anno prima dello sbarco lunare, era uscito nelle sale di tutto il mondo il capolavoro di Stanley Kubrik, 2001: A Space Odissey6, quasi una promessa per il futuro. La sceneggiatura del film era curata dallo stesso regista e da Arthur C.Clarke, autore del racconto ispiratore e tra i più accurati scrittori di fantascienza di quel periodo.
Rimarranno per sempre memorabili le sequenze che raccontano l'alba del genere umano e, in particolare, la scena in cui la scimmia, osservando incuriosita un lungo osso, per la prima volta usa il cervello in maniera ragionevole e capisce la potenza distruttrice di quell'oggetto apparentemente inutile: la scimmia che diventa uomo, il miracolo dell'intelligenza rappresentato dal monolito, caleidoscopio di tutti i misteri. Ed è proprio in questo film che il regista e lo scrittore stuzzicarono i critici, quasi a voler pudicamente ipotizzare che intelligenza, potere e uso della forza fossero un nucleo unico ed indivisibile dell'animo umano. Ma i significati e le molteplici interpretazioni suggerite dalla pellicola, unite al fantastico impatto visivo e alla magnifica colonna sonora, rendono 2001: Odissea nello spazio una pietra miliare nella storia del cinema.
Oggi, quando mancano pochi anni all'inizio del Terzo Millennio e ne sono trascorsi quasi trenta dall'allunaggio, viene spontaneo chiederci se per quella data fatidica, citata poco fa nel titolo del film di Kubrik, avremo raggiunto il grado di livello tecnico descritto nella finzione cinematografica. La risposta, purtroppo, è negativa, ma nuove fantastiche scoperte e avventure extra-atmosferiche ci attendono comunque là fuori.
Είκοσι πέντε αιώνες πριν ο Έλληνας φιλόσοφος Δημόκριτος είχε ήδη φανταστεί την ατομική φύση της ύλης διά μέσου μιας σωστής σκέψης που τότε με τα διαθέσιμα εργαστήρια δεν μπορούσε να αποδειχθεί αλλά 2.000 χρόνια μετά αποδείχθηκε η σκέψη του Δημόκριτου. Το 1726 ο Jnathan Swint, συγγραφέας των περίφημων « ταξίδια του Γκούλιφερ, έγραψε ένα διήγημα στο οποίο περιγραφόταν ο πλανήτης Άρης και οι δύο του δορυφόροι (Δήμος και Φόβος). Οι δορυφόροι αυτοί ανακαλύφθηκαν από τους αστρονόμους μόλις το 1877, 151 χρόνια μετά.
Ο κάθε καλόπιστος ιστορικός θα αποδώσει την πατρότητα της ιδέας για την ύπαρξη των σημερινών υποβρυχίων και για το ταξίδι στη σελήνη, στον πρώτο και μέγα επιστημονικό μυθιστοριογράφο Ιούλιο Βερν. Είναι αξιοθαύμαστο διαβάζοντας το βιβλίο του Ιουλίου Βερν, από τη Γη στη Σελήνη, τον τρόπο με τον οποίο περιγράφει το ταξίδι αυτό. Περιγράφει την επίδραση στο σώμα των αστροναυτών της αύξησης της βαρύτητας και ακόμη την έλλειψη βαρύτητας όταν η βολίδα (κάψουλα) του Ιουλίου Βερν έφτασε στην περιοχή που η έλξη της βαρύτητας της Γης εξουδετερωνόταν από την έλξη βαρύτητας της Σελήνης. Κανείς καλόπιστος αναγνώστης του βιβλίου αυτού δεν μπορεί να αρνηθεί την πατρότητα της ιδέας στον Ιούλιου Βερν για το ταξίδι αυτό και ότι ερέθισε τους επιστήμονες στο να αντιμετωπίσουν στην πραγματικότητα και να επιτύχουν την μετάβαση του ανθρώπου στο χλωμό δορυφόρο της Γης.
Σήμερα μιλάμε για μεταμοσχεύσεις οργάνων στον άνθρωπο και μας έρχεται στο μυαλό μας η αποκρουστική κινηματογραφική ταινία ‘Φρανκεστάιν’ ή η ταινία « Η μύγα » όπου βλέπαμε να μπαίνει , κατά λάθος, μέσα στο θάλαμο αποστολής μια μύγα μαζί με τον ερευνητή και να εξαποστέλλετε στον προορισμό του ο άνθρωπος με κεφάλι μύγας και η μύγα με κεφάλι ανθρώπου. Αυτά τα φανταστικά διηγήματα σίγουρα επηρέασαν τους επιστήμονες και έτσι, ύστερα από πολλές προσπάθειες κατάφεραν την κατασκευή υποβρυχίων, διαστημοπλοίων και την μεταμόσχευση ανθρώπινων οργάνων.
Σήμερα έχουμε τη δυνατότητα να καταπιούμε μια κάψουλα μεγέθους όσο μια κάψουλα ενός αντιβιοτικού κα να μαγνητοσκοπήσουμε το σχήμα και τη λειτουργία εσωτερικών μας οργάνων. Αλλά και αυτού του θαυμαστού ιατρικού-τεχνολογικού επιτεύγματος είχε προηγηθεί η επιστημονική φαντασία στο έργο….. Εκτός από την πνευματική τροφή, την παιδεία και την απόλαυση που παρέχουν στον αναγνώστη τα έργα επιστημονικής φαντασίας, είναι και πρακτικά ωφέλιμα. Δεν είναι υπερβολή να πω ότι πολλές φορές δίδουν το ερέθισμα ή την ιδέα στον ερευνητή επιστήμονα, για τη λύση σημαντικών προβλημάτων.H σχεδόν αποτυχία του διαστημικού προγράμματος με στόχο να πάμε πολύ πιο πέρα από τη τροχιά της γης, με τις λίγες γνωστές εξαιρέσεις, είναι επίσης και μια αποτυχία της επιστημονικής φαντασίας. Η επιστημονική φαντασία θα έπρεπε να παράγει έργα θετικά που να εμπνέουν ώστε να βοηθήσει στο να επιστρέψει η έκρηξη για τις διαπλανητικές μετακινήσεις. Με την παρακμή του διαστημικού ενδιαφέροντος βρεθήκαμε αντίστοιχα και στην παρακμή της επιστημονικής φαντασίας. Το ενδιαφέρον πέρασε από το εξωτερικό διάστημα στο εσωτερικό. Περάσαμε από την τρελή τεχνολογική αισιοδοξία στην διαστημική απαισιοδοξία.Στην επιστημονική φαντασία περάσαμε από τις διηγήσεις γαλαξιακής εμβέλειας της Golden Age στη New Wave και αργότερα στο Cyberpunk πιο κυνικοί και σκεπτικοί. Οι παλαιότεροι ζήσαμε την εποχή του Apollo 11, των προγραμμάτων Mercury και Gemini, της ομιλίας του Kennedy το1961, των πρώτων τροχιών γύρο από τη σελήνη, των προσσεληνώσεων, της συνακόλουθης ανάπαυσης και της αποτυχίας στο να βρουν ένα καινούργιο στόχο στον οποίο το αμερικάνικο έθνος και το πολιτικό περιβάλλον θα μπορούσε να αναφέρεται. Τα ζήσαμε όλα αυτά. Κάθε επιτυχία και κάθε αποτυχία βρισκόταν στις ειδήσεις, ήταν επίκαιρα γεγονότα.
Ο γράφων ανήκει στην ίδια γενιά. Ήμουν φοιτητής στο δεύτερο έτος του πολυτεχνείου όταν έφτασε η είδηση πως μια ατσάλινη σφαίρα μπήκε σε τροχιά γύρω από τη γη και εξέπεμπε ένα ραδιοφωνικό σήμα. Έζησα όλη την έξαψη της περιόδου μεταξύ του τέλους της δεκαετίας του 50 και για όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 60 κατά την οποία Αμερικανοί και Σοβιετικοί προσπερνούσαν ο ένας τον άλλο. Ήταν μια περίοδος που δεν μπορούσε κανείς να προβλέψει ποιος από τους δυο θα έκανε την επόμενη κίνηση κλέβοντας το προβάδισμα στον αντίπαλο. Μια περίοδος που το κάθε τι φαινόταν δυνατό. Αργότερα ήλθε η εποχή του Space Shuttle. Ήταν ένα διαστημικό αεροπλάνο επαναχρησιμοποιούμενο, σχεδιασμένο για να υπηρετήσει ένα διαστημικό σταθμό που ποτέ δεν κατασκευάστηκε. Πολλά από τα προγράμματα είχαν τις αποτυχίες των όπως η καταστροφή από φωτιά του Apollo 1, και η σχεδόν καταστροφή του Apollo 13. Θα ήταν ένα μεγάλο ψέμα αν λέγαμε ότι το Shuttle δεν φάνηκε τρομακτικά ερεθιστικό, όμως κοιτάζοντας προς τα πίσω όλα φαινόταν κατά κάποιο τρόπο αστεία. Θυμόμαστε όλες εκείνες τις εξαγγελίες για τα διαπλανητικά ταξίδια που θα καταντούσαν μια καθημερινότητα, τις διασημότητες που ανήγγειλαν το πρώτο τους τουριστικό διαπλανητικό ταξίδι. Λέγεται ότι στην Αμερική κάποιο μεσιτικό γραφείο πουλούσε οικόπεδα στη σελήνη. Ύστερα ακολούθησαν συνεχείς καθυστερήσεις και αποτυχίες, και τα υπερβολικά έξοδα που ήταν πάντοτε σε συνεχή άνοδο.
Αργότερα το αστείο έγινε τραγωδία τον Ιανουάριο του 1986. Η καταραμένη αποστολή του Challenger είχε αρκετά διαφημιστεί σε μια προσπάθεια να αποδείξουν την ερεθιστική δυναμικότητα του διαστήματος δηλαδή τα πράγματα που θα μπορούσαμε να μάθομε, και τις αθρόες βελτιώσεις που θα μπορούσαν να γίνουν πηγαίνοντας τον πολύ κόσμο εκεί πάνω.
Η καθηγήτρια Christa Mc Auliffe θα έδινε τα μαθήματά της, από εκεί πάνω, κατ' ευθείαν στα σχολεία της Αμερικής. Για πολύ λίγο χρόνο το διάστημα κατέκτησε πάλι το χαμένο sense of wonder. Έπειτα όλα στράβωσαν. Όταν ύστερα από δυόμισι χρόνια το πρόγραμμα του Shuttle ξεκίνησε πάλι, το μεγαλύτερο μέρος των ερεθιστικών πραγμάτων μπήκε στην άκρη προκειμένου με το πρόγραμμα του Πολέμου των άστρων να κερδισθεί λίγο από το χαμένο έδαφος.
Έτσι μπορούμε να πούμε ότι σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε ένα μειωμένο ενδιαφέρον για τα διαπλανητικά ταξίδια και το ίδιο συμβαίνει και με την επιστημονική φαντασία σε ότι αφορά τους συγγραφείς του είδους αυτού της λογοτεχνίας. Ας ελπίσουμε ότι οι τελευταίοι θα είναι πάλι οι πρωτεργάτες για την συνέχιση των επανδρωμένων διαπλανητικών ταξιδιών μέσα και έξω από το ηλιακό μας σύστημα.
επιστροφή στα περιεχόμενα της Φουρνής Home