Το έπος του 1940 στα βουνά της Αλβανίας
La traduzione in italiano in basso appena finita la versione in greco
.
Κoρόιδο Mussolini...
Την εποχή του 1940 οι δημόσιες υπηρεσίες δούλευαν και τα Σάββατα, όμως αυτό το Σάββατο ήταν αργία ,ήταν η εορτή του Αγίου Δημητρίου.
Ο πατέρας μου Μιχάλης Χατζηγιάννης, εφοριακός υπάλληλος στη εφορία Ηρακλείου, συνήθιζε στο τέλος κάθε εβδομάδας να πηγαίνει με την οικογένειά του στο χωριό μας στη Φουρνή. Αυτό το σαββατοκύριακο παρά την διήμερη αργία έστειλε στο χωριό την Μητέρα μου λέγοντάς της να του ετοιμάσει και να του στείλει τη μικρή βαλίτσα με καθαρά ρούχα.
Ποιός ο λόγος για όλα αυτά ; : είχε ήδη λάβει ένα απόρρητο φύλλο πορείας να παρουσιαστεί στα έμπεδα Χανίων.
Στο Ηράκλειο το Σάββατο , εορτή του Αγίου Δημητρίου, και την Κυριακή 27 Οκτωβρίου του 1940 ήταν ένα σαββατοκύριακο όπως όλα τα άλλα. Στο θέατρο Πουλακάκη παιζόταν το " ξανασμίγουν τ' αηδόνια " και για την επαύριο προγραμματιζόταν ο Ρωσικός κολοσσός " οι κοζάκοι ".
Το πρωί της 28-οκτωβρίου -1940 το ραδιόφωνο σε έκτακτο δελτίο αναγγέλλει:
........από το πρωί της σήμερον αι ιταλικαί δυνάμεις προσβάλουν το ημέτερον έδαφος, αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρώου εδάφους.
Είχε ξεσπάσει ο πόλεμος !
Οι Έλληνες έτρεχαν να παρουσιαστούν στις μονάδες τους με ένα απίστευτο ενθουσιασμό.
Το θαύμα δεν άργησε να γίνει. Με λιανοτούφεκα κατάφεραν οι Έλληνες στρατιώτες να νικήσουν τον σιδερόφρακτο δικτάτορα Μουσολίνι.
Μπορεί κανείς, και ιδιαίτερα οι Ιταλοί που θα διαβάσουν το άρθρο μου αυτό που το παραθέτw μεταφρασμένο στη γλώσσα τους, να μας πει ότι εμείς οι Έλληνες υπερβάλουμε.
Ας δούμε λοιπόν τι είπαν και τι έγραψαν οι ξένοι για την 28 - Οκτωβρίου - 1940.
Νόελ Μπέικερ , Βρετανός υπουργός:
Άν η Ελλάς ενέδιδε εις το τελεσίγραφο του Mussolini, ουδείς θα εδικαιούτο να την μεμφθεί...... Ο Άξων θα εκυριάρχει στην Μεσόγειο.... Η Συρία, το Ιράκ, η Περσία, η Κύπρος , θα κατελαμβάνοντο από τον άξονα , η Τουρκία θα εκυκλώνετο. Οι πετρελαιοπηγές της εγγύς Ανατολής θα ήσαν στη διάθεση των ιταλών και των Γερμανών.
Χάρις στην υπέροχο αντίσταση των Ελλήνων μας δόθηκε ο καιρός να συντρίψωμε την ιταλική στρατιά, η οποία εκινήθει από τη Λιβύη κατά της Αιγύπτου.
.........................................................
.............................................................
Ο κόσμος πραγματικά δεν δικαιούται να λησμονήσει τα ελληνικά κατορθώματα κατά την ιστορική εκείνη στιγμή.
Ραδιοφωνικός σταθμός Μόσχας :
Αναγνωρίζομε την καθοριστική συμβολή της Ελλάδος στην καθυστέρηση και τελική αποτυχία της Γερμανικής επιθέσεως εναντίον της ΕΣΣΔ )" επιχείρηση Barbarossa " :
" Πολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και νικήσατε . Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήτο δυνατόν να γίνει άλλως, διότι είσθε Έλληνες. Εκερδίσαμεν χρόνον δια να αμυνθώμεν. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευγνωμονούμε ".
Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ με την εκδήλωση της ιταλικής επίθεσης κατά της Ελλάδος έστειλε το ακόλουθο τηλεγράφημα στην Ελληνική κυβέρνηση :
" Η Ιταλία εύρε τας απειλάς του εκφοβισμού ανωφελείς έναντι του ηρέμου θάρρους σας. Κατέφυγεν επομένως εις απρόκλητον επίθεσιν εναντίον της πατρίδος σας, αναζητούσα εις αστηρίκτους κατηγορίας δικαιολογίαν της αισχράς επιθέσεως. Ο τρόπος με τον οποίον ο Ελληνικός λαός, υπό την αξίαν εμπιστοσύνης ηγεσίαν σας, αντιμετώπισε τους κινδύνους και τις προκλήσεις των τελευταίων μηνών, κατέκτησε τον θαυμασμόν του Βρετανικού λαού δια την Ελλάδα. Αι αρεταί αυταί θα ενισχύσουν τον Ελληνικόν λαόν και κατά την παρούσαν στιγμήν της δοκιμασίας. Θα σας παράσχωμεν την δυνατήν βοήθειαν μαχόμενοι εναντίον κοινού εχθρού και θα μοιρασθώεμεν την κοινήν νίκην. ".
και όταν πιά ο Ελληνικός στρατός έγραφε το Έπος της Πίνδου, είπε το περίφημο :
" Του λοιπού δεν θα λέγεται ότι οι Έλληνες πολεμούν ως ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν ως Έλληνες ". (εφημερίδα Manchester Guardian , 19 - April. - 1941 ).
versione italiana :
Nel periodo del 1940 negli uffici statali, qui in grecia, si lavorava anche del sabato. Questo sabato pero’, il 26 ottobre festa di San .Demetrio, non si lavora.
Mio padre, impiegato delle finanze, aveva l’ abitudine per la fine settimana di andare con la sua famiglia al nostro villaggio a Furni. Questo sabato pero’, nonostante i due giorni di riposo dal lavoro non ci e’ andato, ha detto a mamma di andarsene da sola e di prepararli la valigia piccola con biancheria pulita che li serviva.
Per quale motivo questo? : aveva gia avuto l’ ordine segreto di presentarsi alla citta’ di Chania come sotto tenente di complemento. Era nato il 1898 e aveva gia combatuto nella guerra del 1922 con la Turchia come ufficiale , sempre di complemento, aveva gia 42 anni di eta’ e se non fosse ufficiale non sarebbe andato nella guerra contro l’ Italia.
Per gli abitanti di Iraklion il sabato sera, festa di San Demetrio, e la Domenica di domani 27 ottobre del 1940 era una fine settimana come tutte le altri. Al teatro Pulakakis si presentava la bellissima opera “ si incontrano di nuovo le rondini “ e per la Domenica si programmava la presentazione dell opera colossale Russa “ i cosacchi “ .
Il mattino del 28-ottobre-1940 la stazione radio di Atene, in straordinaria trasmissione, annunciava :
------ dal mattino di oggi le forze militari italiane investono il territorio greco, le nostre forze diffendono il patrio territorio.
Era scoppiata la guerra !
I soldati greci correvano di presentarsi ai loro reparti con incredibile entusiasmo.
Il miracolo non ha fatto tardi di avvenire. Con scarso materiale bellico i soldati greci si sono riusciti a vincere il ferreo esercito italiano di Mussolini.
Qualcuno che legge questo mio articolo, ed in particolare qualcun italiano, puo’ pensare che noi greci stiamo esagerando.
Vediamo pero` cosa hanno detto diverse personalita` dell’ epoca per la cosidetta epica della guerra del 1940.
Noel Beiker, ministro Britanico :
Se la grecia cedesse all ultimatum di Mussolini, nessuno potrebbe incolparla ....L’ asse ( Italia-Germania) avrebbe dominato nel mediterraneo.....la Siria, l’ Iraq , la Persia, anche Cipro sarrebbero occupate dall asse, la Turchia sarebbe circondata. I pozzi petroliferi del medio oriente sarebbero stati alla disposizione degli Italiani e dei Tedeschi.
..............................................................
..............................................................
Grazie alla meravigliosa opposozione dei greci abbiamo avuto il tempo di schiacciare l’ armata italiana, la quale gia si muoveva dalla Libia verso Egito.
Il mondo intero non deve dimenticare le gesta dei soldati greci di quel periodo storico.
Stazione radio di Mosca :
Riconosciamo il determinante contributo della Grecia per quanto riguarda il ritardo che, con la sua resistenza contro la Germania, e` stato la causa del definitivo insuccesso dell attacco verso la Unione Sovietica detto col nome " missione Barbarossa ".
Avete combatutto disarmati contro i soldati Italiani che erano forniti con materiale bellico e fucili sofisticati e avete vinto. Piccoli contro grandi e avete predominato. Non era possibile avvenire diversamente perche` siete greci. Grazie a voi abbiamo avuto il tempo per diffenderci. Come popolo Russo ma anche come esseri umani vi ringraziamo con gratitudine.
Whinstone Chaurchil subito dopo l’ attacco dell italia contro la grecia ha spedito il seguente telegramma al governo greco :
L’Italia ha trovato le sue minaccie di impaurirvi innutili difronte al vostro calmo coraggio. Qundi ha invaso, senza essere provoccata, contro la vostra patria cercando dei motivi per questo in false accuse come giustifacazione del disonorato attacco. Il modo con il quale il popolo greco ha affrontato i pericoli e le provoccazioni degli ultimi mesi, ha conquistato l’ ammirazione del popolo Btritanico verso la grecia .
Queste vostre virtu` saranno potere e forza per il popolo greco anche questo periodo di tentazione. Vi daremo ogni possibile aiuto combattendo contro comune nemico e convideremo (???) la comune vittoria.
.........e quando l’ esercito greco scriveva l’ epica di Pindo, ha detto:
" Da ora in poi non si dira` piu` che i greci combattono come gli eroi, ma che gli eroi combattono come i greci " ( giornele Manchester Guardian, 19–April.–1941 ).
Ο Πατέρας μου Μιχαήλ Βασιλείου Χατζηγιάννης, εκείνος που φοράει τα γυαλιά, έφεδρος υπολοχαγός στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 με ένα συμπολεμιστή του.
Στο κάτω μέρος της φωτογραφίας γράφει:
" Κατά την σύμτυξιν εκ του Αλβανικού μετώπου Απρίλιος 1941 ".
Ο Μιχάλης Χατζηγιάννης έφιππος.
Έλεγε ο Πατέρας ότι εξυπνώτερο άλογο στον Ελληνικό Στρατό δεν υπήρχε. Εκτός από τους Ιταλούς που οι Έλληνες στρατιώτες δεν τους υπολογίζανε, είχαν και ένα άλλο εχθρό στο αλβανικό μέτωπο : τη λάσπη. Το άλογο αυτό πρώτα δοκίμαζε με το πόδι του το έδαφος και αν ήταν σκληρό τότε προχωρούσε. Το φώναζε " ψαρή" επειδή το τρίχωμά του είταν γκρίζο.
Άλλη μία φωτογραφία του υπολοχαγού Μιχάλη Χατζηγιάννη με στρατιώτες του στο μέτωπο του πολέμου.
Οι Έλληνες στρατιώτες φεύγουν χαρούμενοι και γελαστοί για το αλβανικό μέτωπο.
... λίγο πριν την επίθεση, κάτω από το υψωματάκι αυτό βρισκόνταν καμιά σαρανταριά ιταλοί στρατιώτες
οι οποίοι όπως φαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία αναγκάστηκαν να παραδοθούν σηκώνοντας
τα χέρια τους ψηλά και χωρίς τα καπέλα τους δηλ. είχαν αποβάλλει την στρατιωτική τους ιδιότητα
...pochi istanti prima dell attacco, giu', sotto questa altura del suolo, come si vede nella foto,
si trovavano una quarantina di soldati italiani i quali sono stati costretti ad arrendersi alzando
le mani in alto, e avendo buttato via i loro cappelli, rinunciando cosi' alla loro qualita' militare
Οι Ιταλοί στρατιώτες παραδίδονται
I soldati Italiani si arrendono
Ο Ελληνικός στρατός δεν είχε την πολυτέλεια να χρησιμοποιεί, όπως οι Ιταλοί, γραφική ύλη σαν αυτό το τετράδιο των Ιταλών.
Αξίζει να σημειώσομε το γεγονός αυτό επειδή στη Ελλάδα την εποχή εκείνη τα παιδιά του σχολείου δεν έγραφαν σε τετράδια πολυτελείας όπως αυτό των Ιταλών αλλά στις περίφημες πλάκες με το " κοντύλι " που έγραφες και έσβυνες με ένα σφουγγαράκι...
Το εικονιζόμενο τετράδιο το κατάσχεσε ο πατέρας μου από Ιταλούς στρατιώτες, ενεργών ως διοικητής λόχου, που αιχμαλώτισε με τη διμοιρία του και το χρησιμοποίησε ως βιβλίον οπλισμού.
Οι εικόνα παρουσιάζει μια σκηνή από το παραμύθι " τα τρία γουρουνάκια " .
Θυμάμε τον πατέρα μου που μου έλεγε ότι όταν πήρε το τετράδιο αυτό, ο Ιταλός που το κρατούσε του έδειχνε με το ένα χέρι το τετράδιο και με το άλλο δείχνοντας τον εαυτό του και τον αριθμό τέσσερα με τα δακτυλά του και κλαίοντας του έλεγε: ego quattro pedia'...
Είναι περιττό να σας πω ότι , από ότι μου έλεγε ο πατέρας μου, τους Ιταλούς αιχμαλώτους τους σεβάστηκαν πλήρως, μοιράστικαν μαζί τους τα λιγοστά τρόφιμα και εφάρμοσαν απόλυτα τη σχετική διεθνή συνθήκη περί αιχμαλώτων πολέμου και αργότερα τους προώθησαν αρμοδίως.
στο πίσω εξώφυλλο του παραπάνω τετραδίου, φαίνονται καθαρά τα γράμματα του πατέρα μου.
Η λεζάντα του τετραδίου των Ιταλών γράφει: " από το παραμύθι τα τρία γατάκια " και ακόμι
" ας παίξουμε με το να ξεμπερδέψουμε το κουβάρι της κλωστής ".
Όμως τα τρία γατάκια δεν πρόλαβαν να ξεμπερδέψουν τις κλωστές γιατί ο Mussolini τις είχε μπερδέψει αρκετά και μόνο οι ξιφολόγχες των Ελλήνων στρατιωτών κατάφεραν να τις κόψουν σαν ακόμη άλλο ένα γόρδιο δεσμό.
Traduziopne in italiano:
Bisogna notare che l' esercito greco non poteva avere il lusso da usare materiale grafico come gli Italiani. Vale la pena di sottolineare che quel periodo in grecia i ragazzi nelle scuole usavano per scrivere una placa nera di pietra sotile con un pezzo di gesso che poi cancellavano con una spugna... Il quaderno che si vede qui nella foto lo aveva sequestrato mio padre, agendo come comandante della sua trupe, da un soldato italiano che lo teneva ; il soldato li facceva vedere con una mano il quaderno e con l' altra feceva con le ditta il numero quatro e piangendo diceva: ego' quatro pedia' (bambini)....
E' superfluo dirvi che, da quanto mi raccontava mio padre, i soldati greci avevano assolutamente rispettato i prigionieri Italiani, li hanno voluti bene e rispettati, hanno condiviso con loro i pochissimi viveri che avevano( i greci) e hanno applicato, riguardo loro, assolutamente la condizione per i prigionieri di guerra.
sopra si vede la copertina di dietro del quaderno, e si vede chiaramente la scritta del mio padre.
...si legge ancora come volevano divertirsi i tre micini pero' non hanno potuto disfare i fili perche' Mussolini li aveva impigliati gia` troppo e solo le baionette dei soldati greci ci sono riuscite di farlo come un altro intruglio gordiano.
το έγγραφο των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής που απαγόρευε στον πατέρα μου Μιχάλη Χατζιδάκη ( Χατζηγιάννη ) να κατέβει στην Κρήτη. (για το επίθετο βλέπε παρακάτω).
Αργότερα , θυμάμαι περίπου το 1970 συζητώντας του είπα ότι ως αρνούμενος να παραδοθεί στους Γερμανούς και κρυβόμενος (σε ένα εξωτερικό διάδρομο που οδηγούσε σε ένα πηγάδι που έχουμε το 1/3), μπορούσε να βγάλει μια συμπηρωματική σύνταξη, μέ κοίταξε αυστηρά και μου είπε, εγώ παιδί μου πήγα σον πόλεμο για να υπερασπιστώ την πατρίδα εσένα τον αδελφό σου και τη Μάνα σας και όχι για να βγάλω σύνταξη...
Ο Μιχαήλ Βασιλείου Xατζηδάκης ( η μητέρα του Μαρία Ζερβού από το Καρύδι Μεραμβέλλου), οικονομικός έφορος, είναι ο πατέρας μου Μιχ. Χατζηγιάννης. Το " Χατζηδάκης" ήταν το πραγματικό μας επίθετο που το άλλαξε ο πατέρας μου με την υπ. αριθ. πρωτ. 12112/56 απόφαση του Νομάρχη Λασιθίου επειδή τον μεγαλύτερο αδελφό του Εμμανουήλ τον είχε γράψει στο γυμνάσιο ο δικαστικός επίτροπος ( τα δυο αδέλφια ήταν τότε ανήλικα και ορφανά από πατέρα ) αυθαίρετα, με το επίθετο "Χατζηγιάννης" και το επίθετο αυτό με τον καιρό είχε επικρατήσει, αρχικά ανεπίσημα, και για τον πατέρα μου σε βαθμό που εκείνος αλλά και τα λοιπά μέλη της οικογένειάς του να είναι εντελώς άγνωστοι με το επίθετο " Χατζηδάκης" . Οι συγγενείς μας είναι όλοι οι Χατζηδάκηδες της Φουρνής.